[ Pobierz całość w formacie PDF ]
179
Zob. par. 89.
180
To znaczy o mnie". Józef często mówi o sobie jak już zaznaczono
w pierwszej osobie liczby mnogiej.
181
Por. Dz 16, 13 i 16 (miejsce modlitwy). Juv., Sat. III 296. Zdaniem Thackeraya
rozróżnienie między proseuche" a synagogą jest sztuczne. Jednakże J.B. Frey (CIJ
LXX nr 3) zauważa, że w napisach żydowskich w Rzymie synagogę stale oznacza
wspólnotę, a proseuche dom kultu religijnego.
182
Czyli o naszej godzinie 12.
183
Czyli o godzinie 6-7 rano.
184
Nazwa tej miejscowości wydaje się zgrecyzowana lub zdeformowana. W każ-
dym razie nieznana jest miejscowość o tej nazwie (A. Schalit).
185
Jedynie kodeks R ma lekcję: od razu", pozostałe zaś: z łatwością". (Niese
w ogóle opuszcza to wyrażenie).
186
Por. par. 271. Prawdopodobnie także występuje tu w charakterze zarządcy synagogi.
187
Por. 293 i 303. Jezus pozwala wejść Józefowi z dwoma członkami straży przy-
bocznej.
188
Por. 66-69.
189
Por. 32.
190
Por. tamże o stronnictwach w Tyberiadzie.
191
Idea Opatrzności Bożej u Józefa jest wyrazem tradycji żydowskiej mającej
zródło w literaturze sapiencjalnej (Mdr 14, 3; steruje nim Opatrzność Twa, Ojcze";
17, 2: wyłączeni spod wiecznej Opatrzności").
192
W 293 była mowa tylko o sztyletach.
193
Kamienowanie było u %7łydów zwyczajowym wymierzaniem kary.
194
O wrogim Józefowi postępowaniu Szymona zob. 190-193 i BJ 4, 159.
195
Tj. Irbid w dolnej Galilei na północny zachód od Tyberiady. Por. 188.
196
Por. wyżej 126.
197
Chodzi o dwóch delegatów z Jerozolimy, pozostawionych w Tyberiadzie (316).
198
Kodeksy podają tu niezrozumiałą lekcję. Ponieważ kontekst wymaga nazwy
miejscowości, której brak, więc Thackeray sugeruje, że chodzi o miejscowość Adama
leżącą w górach około 10 km na południowy zachód od Tyberiady, czego śladem jest
forma domais".
199
Por. 197.
200
Albo: przez głupotę" (kodeks A).
201
Wyrażenie to opuszczają rękopisy PR.
202
Tekst w nawiasie opuszczają rękopisy PRMV.
203
Zob. niżej par. 410.
204
Zob. C. Ap. l, 56, przyp. 52.
205
Dosłownie: tych historii" może obu dzieł Józefa i Justusa.
20
^ Scytopolis stało po stronie króla Agryppy i Rzymian. Było miastem autonomi-
cznym pod rzymskim zwierzchnictwem, lecz nie wydaje się, by należało do któregoś
z Herodów.
207
Dosłownie: swoją ojczyznę" (miejsce ojczyste).
208
Por. par. 342 oraz C. Ap. l, 56 (przyp. 52).
209
Przekład tej części zdania według kodeksu R.
210
Tutaj chodzi o wydanie na koszt państwa.
211
Najdroższy" dodają kodeksy RAMY.
212
Tekst wątpliwy. Krytycy widzą w tym miejscu lukę.
213
Chodzi o Justusa, do którego Józef raz jeszcze się zwraca.
214
Józef podejmuje tutaj opowiadanie przerwane w par. 336. Por. EJ 2, 622-625.
215
Lekcję współobywatele" mają, zapewne słusznie, kodeksy MV, ale lekcję
żołnierze" PRA.
216
Por. BJ 2, 645 n, gdzie porządek chronologiczny jest odwrotny.
217
Tyberiada miała swoją radę (169), dom modlitwy (277), ciepłe zródła (85 nn),
stadion (92, 331), ale bank królewski i archiwa Galilei znajdowały się w Sefforis (38).
218
Por. 207; 233.
219
Zejść", ponieważ Tyberiada była niżej położona.
220
Tyberiada stanowiła wówczas część królestwa" Agryppy II (BJ 2, 252; Antiq.
20, 159), ale miasto Asochis, główna kwatera Józefa (384), nie należało do niego.
221
Zob. 32 i nn.
222
Zob. 341 n.
223
Por. 373 nn.
224
Zarządcy Syrii, którego klęska na początku powstania umocniła zwolenników
buntu (23 n.)
225
Miejscowość w Galilei, leżąca może na wzgórzach Arbeli (A. Schalit).
226
Tekst tłumaczony według P. Inne kodeksy podają w tym miejscu różne formy,
zdradzające pochodzenie z glosy marginalnej.
227
Por. 381.
228
Betsaida, nazwana pózniej na cześć Julii córki Augusta Julias, leżała w północ-
nym krańcu jeziora Genezaret, po wschodniej stronie Jordanu.
229
O Seleucji zob. par. 187, przyp. 139.
230
O Gamali zob. par. 46, przyp. 49.
231
Albo: zaszedłem drogę" według kodeksu P.
232
Rękopisy podają taką nazwę tej miejscowości położonej nad jeziorem Geneza-
ret. Za czasów Józefa zwykle nazwę tę wymawiano Kafarnom lub Kafarnoom (A. Scha-
lit). Prawdopodobnie jest to znane z ewangelii Kafarnaum (Thackeray).
233
Por. 46 n i 179 n.
234
Por. 341-343.
235
Por. 213 n; 227.
236
Luka w tekście. Por. BJ 3, 59-63; 110-114.
237
Równoległy opis tego w BJ 3, 110 nn.
238
Kodeksy podają błędną lekcję (Taris, Taricheas), ale niewątpliwie chodzi o Ga-
ris, jak wynika z BJ 3, 129.
239
Według BJ 3, 408 Wespazjan podarował Józefowi wspaniałą szatę i różne ko-
sztowności.
240
Przyjęto lekcję editio princeps: apellage", co można rozumieć w sensie:
umarła". Inni idąc za lekcją rękopisów tłumaczą: rozwiodłem się".
241
W BJ 4, 627-629 Józef opowiada, w jaki sposób uwolniono go z kajdan.
242
Według relacji BJ 5, 541 Józef został ugodzony kamieniem w głowę i upadł
nieprzytomny na ziemię. Józef znajdował się po uwolnieniu w nieco fałszywej sytuacji
i %7łydzi osądzali go za to bardzo surowo.
243
Luka w tekście. Niewątpliwie chodzi o zwoje Prawa.
244
Znaczenie tego wyrażenia nie jest jasne. Niektórzy proponują tłumaczenie:
aby respektować ich dawny los" (Pelletier) lub: aby pochlebić ich dawnemu losowi"
(Traill).
245
Ten sam, co wspomniany w BJ 3, 310 (i innych miejscach) dowódca V legionu,
Sextus Cerealius Vettulenus.
246
Miejsce urodzenia proroka Amosa leżące około 30 km na południe od Jerozoli-
my.
247
Jonatesa (Jonatana) najpierw wzięto na męki, a potem żywcem spalono" (BJ
7, 450).
248
O tym powstaniu zob. BJ 7, 437-450.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]